Leeszaal en Depot Museum Plantin-Moretus

noAarchitecten

Antwerpen, Heilige Geeststraat 6

2009 – 2016

Museum Plantin-Moretus

Zoals jullie wel weten heb ik een zwak voor het Museum Plantin-Moretus. Ik mag er al enkele jaren mensen rondleiden en dat doe ik nog altijd met heel veel plezier. Het gebouwencomplex is typisch Belgisch, een verbouwing hier, een aanbouw daar en daarom ook leuk voor mij als architect. Je hebt er verschillende stijlen vertegenwoordigd, zelfs de hedendaagse architectuur voor de nieuwbouw in de Heilige Geeststraat. Deze komt aan bod in dit artikel. Ik bespreek dus maar een klein stukje van het museum.

noAarchitecten

NoAarchitecten bestaat uit An Fonteyne, Jitse van den Berg en Philippe Viérin. Het werd eerder toevallig opgericht in 2000 om deel te nemen aan een wedstrijd. Het team van 25 mensen zit verspreid over twee locaties: in Brussel en in Brugge. Van september 2004 tot januari 2005 was er een tentoonstelling in deSingel in Antwerpen over het kantoor, onderaan het artikel vind je hierover een filmpje.

Benoit Van Innis

Kunstenaar en ontwerper Benoit Van Innis (° 1960) heeft al verschillende keren samengewerkt met architectenbureaus. In samenwerking met Marie-José Van Hee en Robbrecht en Daem architecten ontwierp hij kleurvlakken voor de Markt in Deinze. Met noAarchitecten werkte hij samen aan de Bistro De Refter in Brugge en het stadhuis van Menen. Van Innis vormt een dialoog met zijn omgeving. Ook hier bij het Museum Plantin – Moretus maakt hij een connectie met de drukkerij. Van Innis ontwierp de houten gevel met een referentie naar de letterbakken die de zetters gebruikten en die je in het museum kan zien.

Leuk detail: Benoit Van Innis deelt samen met noAarchitecten een atelier in een voormalige drukkerij in Anderlecht, Brussel.

Leeszaal

De leeszaal van het museum zat vroeger ergens ‘verstopt’ in het gebouw. Nu is het zichtbaar in de stad. De grote ramen laten je een blik werpen in de leeszaal met lederen wanden en blauw plafond. Het leder is een herinnering aan het goudleder dat je ook tegenkomt in het museum op verschillende plaatsen, maar het is ook interessant voor de akoestiek. Er staan lange tafels, wat soms ook nodig is om de grote werken, zoals kaarten, te bekijken. Achteraan een handbibliotheek met erboven een glazen dak. Er is een automatische zonnewering die deze boeken beschermd van direct zonlicht.

De gebruikte materialen en kleuren passen bij het karakter dat je ook vindt in het museum.

Depot

Boven de leeszaal bevinden zich drie depotruimtes. Aan de gevel merk je dat ook, want boven de ramen op de gelijkvloerse verdieping is het heel gesloten. Het depot bevat naast de papieren collecties (oude drukken, archiefstukken, manuscripten, tekeningen en prenten) ook schilderijen. Deze laatste zijn ingepakt (zie de foto hieronder) en hangen tegen de wanden. Er is een dubbelhoog depot waar voornamelijk papier ligt opgeslagen, indrukwekkend hier zijn de automatische compactuskasten. Om een archief zo optimaal mogelijk in te richten gebruikt men kasten die allemaal tegen elkaar staan opgesteld met maar ruimte voor één of twee gangen ertussen. Handmatig of automatisch kan men de kasten uit elkaar zetten om aan de voorwerpen in de kasten te kunnen. Dit zie je ook als je een rondleiding achter de schermen volgt in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.

Bescherming

Belangrijk is om de werken in het depot te beschermen. Het klimaat is afgestemd op het optimaal bewaren van papier, dit wil zeggen een constante temperatuur van 20° en een relatieve vochtigheid van 50%. Dit voor het geheel van 2,22 kilometer aan legborden! Interessant is ook de brandbeveiliging, hier met een blusgas. Het dure blusgas wordt in de kelder van het gebouw gestockeerd in vloeistofvorm en wordt omgezet tot gas als er brand zou zijn. Het gaat de warmte onderdrukken en er is een chemische reactie met de vlammen zodat deze doven.