Nottebohmzaal – Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

? / Pieter Dens / Emiel Van Averbeke

Antwerpen, Hendrik Conscienceplein 4

1621 / 1880 / 1936

Erfgoedbibliotheek

Eén van mijn favoriete gebouwen in de stad en dat heeft meerdere redenen. Ik hou al heel mijn leven van boeken en hier staan er 270 000! Architectuur is m’n passie en deze zaal is een architecturaal sprookje. Ik mag hier sinds meer dan een jaar gidsen en dat is geweldig: fijne mensen en altijd interessante tentoonstellingen. Wat kan een gids zich nog meer wensen. Nog een kleine reden is dat de Nottebohmzaal enkel tijdens lezingen en tentoonstellingen te zien is, dus maar een paar maanden en enkele avonden per jaar. Ik mag ze zoveel zien en ik ben ze nog lang niet beu…

Nottebohmzaal

De Nottebohmzaal is een onderdeel van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, een bewaarbibliotheek. Dat wil zeggen dat je, in tegenstelling tot de openbare bibliotheek, geen boeken kan uitlenen en dat ze ook alle boeken bijhouden. De zaal is een deel van het magazijn, dus hier staat een stuk van de volledige collectie van de bibliotheek die 1,5 miljoen stuks telt. Hier staan ook enkele kunstwerken, zoals de aard- en hemelglobe van Bleau, de Egyptische kast en enkele borstbeelden.

Een, twee, drie verdiepingen

Het gebouw was een onderdeel van het jezuïetenhuis en het had de naam ‘De Sodaliteit’. Hier zaten broederschappen, met onder andere Rubens en Van Dijck als leden. Ze hielden hier vergaderingen, bidden hier en het was ook een netwerkgelegenheid. Er zaten twee verdiepingen in: de gelijkvloerse verdieping voor de gehuwden, de eerste verdieping voor de ongehuwden. Spijtig genoeg is alle stoffering (schilderijen en andere kunstwerken) ‘geroofd’ door de Fransen en is het gebouw door hen verkocht geweest. Het heeft allerlei functies gehad tot het in de 19e eeuw opgekocht is geweest door de Stad. De vloer van de eerste verdieping werd verwijderd, zodat het één grote hoge ruimte wordt.

Prefabelementen

Wegens plaatsgebrek werd er in de jaren 30 twee nieuwe vloeren aangebracht. Architect voor deze verbouwing was stadsarchitect Emiel Van Averbeke. De gietijzeren gaanderijen bleven behouden. Dit is een ontwerp uit de jaren 1880 van andere stadsbouwmeester Pieter Dens. Het is een praktische oplossing voor zoveel mogelijk licht en ruimte te creëren. Het was geen vooruitstrevend ontwerp, Dens heeft z’n keuze gemaakt in prefabelementen. Toch is het één van de dingen die de Nottebohmzaal zo indrukwekkend maken.