Bibliotheek van Schoten

Renaat Braem

Schoten, Sint-Cordulaplein 13

1971 – 1974

Schoten

Al in 1934 was er een bibliotheek in Schoten. In de jaren 60 was deze gevestigd in het Gelmelenhof, maar hier zat ze veel te krap. Burgermeester Marcel Imler besliste voor een nieuw gebouw in 1968. Plaats was boven een schuilkelder, naast de brandweerkazerne. In 1971 werd het ontwerp goedgekeurd van architect Renaat Braem, hij moest samenwerken met Schotense architect Piet Janssens.

Braem

De ontwerper van de bibliotheek was Renaat Braem (1910 – 2001). Tijdens zijn studies ontving hij de Rubensprijs, een reis- en studiebeurs waarbij jonge architecten de mogelijkheid kregen om hun opleiding te vervolledigen in Parijs. Braem ging wel naar Frankrijk, maar meldde zich niet aan bij de Ecole des Beaux-Arts, wel bij het architectenbureau van Le Corbusier. Hij leerde er veel en hij werd uiteindelijk de enige Belg die bij Le Corbusier gewerkt heeft. Braem werkte na WOII aan verschillende sociale woningblokken, zoals deze aan het Kiel. Ernaast experimenteerde hij met eengezinswoningen. Zijn ontwerpen werden meer en meer organischer van vorm, met als toppunt deze bibliotheek. Als eerbetoon werd in 2010 de naam verandert naar Braembiblioteek, de mooiste bibliotheek van’t land.

Braembibliotheek

Braem heeft fantastische ontwerpen gemaakt en m’n favoriet is toch wel deze bibliotheek. Al in m’n middelbare school ging ik hier naartoe, toen was ik al een boekenliefhebber (het is niet verbeterd …). Toen we een kort werk moesten maken als eindwerk voor de gidsenopleiding Noordertuin was mijn keuze vlug gevallen op dit gebouw. Nadien mocht ik hier gidsen tijdens Open Monumentendag 2012. Er waren toen grote vooruitzichten: de bibliotheek ging gerestaureerd worden met eerbied voor het verleden (de aandachtspunten van Braem) en de toekomst (digitaal ontlenen). Helaas zijn er verschillende dingen misgelopen en nu, in 2017, staan we bijna aan het einde van de restauratie. In november is er de plechtige opening en pas dan kunnen we terug genieten van het ontwerp van Braem. Dit weekend worden de deuren wel open gezet terwijl ze nog leeg is, een prachtig zicht. En ik mag weer gidsen … Misschien tot ergens in of rond het gebouw?

Ontwerp

Renaat Braem wou geen bibliotheek als

een dor en triest magazijn, met bleke bedienden en een publiek dat er slechts kwam omdat het niet anders kon.

Er werd gewerkt met een open plan en met veel daglicht. Materialen zijn baksteen, beton en glas. In de leeszaal staan getorste pijlers die een DNA-sculptuur voorstellen. De vier elementen komen ook terug in het gebouw: aarde (kleur van de vloer), vuur (open haard), water (fonteintje onder de trap) en lucht (koepels). De aardekleurige tegels werden niet uitgevoerd, met de renovatie heeft men gekozen voor een aardekleurige vloerbedekking. Het vuur komt terug in een namaakvuur en ook het fonteintje komt terug (dit is er even geweest, maar een waterpartij en boeken was geen goed idee, nu is het een borrelend fonteintje). De koepels zijn allen opnieuw gemaakt door middel van de originele mallen. Ook één van de enige dingen die Braem wou integreren die niet door hem ontworpen was, komt terug: de lichtbollen van Noguchi.

Kunstwerk

Volgens Braem was er ook geen nood aan plastische kunst, omdat het gebouw al een kunstwerk op zich was. Toch is er nu bij de restauratie een trapkoker opgeofferd voor een lift. En daar gold een uitzondering volgens Braem en de gemeente Schoten heeft hiervan geprofiteerd door een wedstrijd uit te schrijven voor een ontwerp in de liftkoker. Het winnend ontwerp is getiteld “Libary Deconstructed 0.1” van de Gentse architect Wouter Verbrugghe. Het bestaat uit rijen rechthoekjes welke lijken op boekruggen. Er worden ook 41 literaire werken ingewerkt.

Restauratie

De restauratie die dus iets langer duurde dan gepland stond onder controle van DMT architecten. Er werd een kleurstudie gedaan en krijgen de kolommen, trapleuningen, raamkaders en hal terug hun oorspronkelijke kleur. De deuren van de toiletten zijn vernieuwd en ook de logo’s die Braem had uitgekozen zijn opnieuw gemaakt.