Handelsbeurs Antwerpen

Joseph Schadde

Antwerpen, Twaalfmaandenstraat

1872

Handelsbeurs Antwerpen

Na jaren wachten is het eindelijk zover: de Handelsbeurs van Antwerpen kan vrij bezocht worden. Deze zomer is er een pop-up terras gevestigd op de overdekte binnenplaats en is er een tentoonstelling op de eerste verdieping.  Eindelijk, want het is al twee jaar geleden dat ik de beurs in verbouwing bezocht heb tijdens een Openwervendag. In deze blogpost wil ik het hebben over de architect die verantwoordelijk is voor het huidige uitzicht: Joseph Schadde.

Joseph Schadde

Joseph Schadde werd geboren op 3 augustus 1818 en werd verondersteld in de voetsporen van zijn vader te treden. Pierre Schadde was timmerman, dus zoon Joseph werd op 13-jarige leeftijd ingeschreven op de Antwerpse Academie als student meubelmaker. Na twee jaar wisselde hij en begon hij lessen in de bouwkunde te volgen. Hij bleef er 8 jaar leerling, maar ging er eigenlijk nooit weg. 38 jaar lang was hij leraar op de Academie.

Monument

Schadde was ook geïnteresseerd in monumenten en archeologie. Meer dan 25 jaar lang was hij verbonden aan de Académie Royale d’Archéologie de Belgique, een wetenschappelijke instelling rond archeologie en geschiedenis. Hij reisde verschillende keren naar Frankrijk  en was ook goed op de hoogte van de Franse theorieën rond monumentenzorg (met Viollet-le-Duc als voornaamste auteur).

Hij vond wel, in tegenstelling tot Viollet-Le-Duc, dat architecten niet het recht hadden om de architectuurstijl te wijzigen. De architect mocht ook geen persoonlijke interpretaties aanbregen, zoals in Franse voorbeelden wel veel werd gedaan. Schadde was in Antwerpen verbonden met de restauraties van onder andere de gevel van de Sint-Carolus Borromeuskerk en het Steen.

Handelsbeurs

De belangrijkste opdracht die Schadde kreeg in Antwerpen was de wederopbouw van de Handelsbeurs. Deze was in 1858 afgebrand. Deze verwoestte ook de revolutionaire ijzeren overspanning van de binneplaats uit 1852, de gewelven van de zuilengalerijen en een groot deel van de ingang aan de Twaalfmaandenstraat.

Er werden twee wedstrijden uitgeschreven voor de wederopbouw, de eerste in 1858, de tweede 2 jaar later. Bij deze laatste werd er kritiek gegeven op het ontwerp van Schadde, hij paste zijn ontwerpen aan en uiteindelijk werd een beslissing genomen in 1868. Op 24 augustus 1869 werd de eerste steen gelegd. De beurs was klaar op 19 otkober 1872, wat ook boven de ingang aan de Twaalfmaandenstraat staat.

Materialen

Er werd zoveel mogelijk gekeken naar brandveiligheid. Schadde verklaarde onder andere dat er in heel het gebouw geen houten balk te vinden is. Buiten de gevels en dakcontructie, ontwierp architect Schadde ook het schrijnwerk, de gasverlichting en de deuren. De toren van de ingang aan de Borzestraat is het enige monumentale restant van de beurs, ze is sterk gerestaureerd in de negentiende eeuw.

De grootste aanpassing aan het oorspronkelijke plan is de dubbele galerij. De enkele galerij, die er reeds sinds de zestiende eeuw was, werd verdubbeld (in breedte). Hierdoor verkleinde het binnenplein aanzienlijk. De galerij op de bovenverdieping is een nieuw geconstrueerd deel, gekopieerd naar de benedenverdieping.

Neogotisch

Architect Joseph Schadde werkte niet alleen in een neogotische stijl, maar ook in neorenaissance. Zijn laatste gerealiseerde ontwerp was het Tolhuis. Schadde stierf op 3 december 1894, het Tolhuis was klaar in 1899. Zijn leerling Eugène Geefs volgde het project verder op.